Een introductie in lichtgewicht en een aantal principes die ervoor moeten zorgen dat je rugzak straks een pak lichter is.

Ray Jardine, de Amerikaanse uitvinder van het mechanische klemblokjes voor de klimmers onder ons, zette het allemaal in gang eind de jaren 90: we moeten de manier waarop we op trektocht gaan herbekijken. Het kan lichter, en lichter is beter, zegt Ray. Na de publicatie van zijn boek Beyond Backpacking is het hek helemaal van de dam, bereikt Ray cultstatus en heeft hij een hele resem Amerikaanse aanhangers. Lichtgewicht trekken, oftwel lightweight backpacking, is geboren.

Omdat het allemaal vanuit de States is komen overwaaien, zijn veel termen in het Engels. We gaan die ook gebruiken, en toelichten waar nodig.

Traditioneel werd zo’n beetje aangenomen dat het maximum gewicht van een rugzak ongeveer overeen komt met 25% van je gewicht. Dat komt neer op rugzakken van 15 à 20kg, maar vaak ook een pak meer. Zo hebben we allemaal wel onze verhalen, nietwaar?

Het moest dus minder. En minder werd bijna een sport op zich. Kwestie van een beetje mee te kunnen babbelen, leggen we eerst een aantal begrippen uit.

Er zijn drie manieren van meten, waarvan je er maar twee moet onthouden, of misschien zelf maar één…

“Pack weight”, of rugzakgewicht, is het gewicht van de rugzak, met alles erin, aan de start van de trektocht. Zet je rugzak ‘s avonds voor het vertrek op de weegschaal, en je hebt je pack weight.

“Base weight”, of basisgewicht, is het gewicht van de rugzak met alle spullen erin, maar zonder “consumables”. Consumables, of verbruiksartikelen, zijn zaken zoals eten, drinken, brandstof en zelfs toiletartikelen. Zaken die minderen naargelang de trektocht vordert… omdat je ze gebruikt. Base weight is dus je constante gewicht van de rugzak, en de meest gangbare methode of je gewicht van je rugzak op het internet te bespreken met andere lichtgewichten. Base weight is pack weight zonder consumables.

“Skin out weight”, in je blootje gewicht, deze mag je vergeten, maar het komt er op neer dat dit het totale gewicht is, rugzak, eten en drinken, inclusief de kleren aan je lijf, de wandelstokken die je misschien vasthoudt, je horloge om je pols, je zakdoek in je broekzak, je schoenen aan je voeten. Werkelijk alles.

Nu we weten wat base weight is, kunnen we een aantal categorieën gaan definiëren. Want vooraleer je mag stellen dat je lichtgewicht op stap bent, moet je aan een aantal heel strikte voorwaarden van de internet politie voldoen! 🙂 De gewichten hieronder zijn in pond, omdat het dus allemaal uit Amerika kwam, en zijn berekend op basis van die fameuze base weight: rugzak met spullen maar zonder eten en drinken en zo.

Lightweight ben je zodra je rugzak 20 pond of minder weegt. Dat is 9.0 kg. Maak er voor mijn part 10 kg van maar vertel het vooral niet verder. Maar is net iets makkelijker te onthouden niet?

Ultralight (UL) ben je zodra je onder 10 pond of minder gaat. Dus 4.5 kg of minder.

Sub Ultralight (SUL)… ja… 5 pond of minder. Dus 2.3kg of minder.

Als we het iets meer Europees willen maken kunnen we stellen lichtgewicht vanaf 10 kg, ultralicht vanaf 5 kg, een subultralicht vanaf 2.5 kg en minder. Maar dan zitten we met een afrondingsfout en zullen onze collega’s hikers in Amerika zich benadeeld voelen.

Er zijn nu een aantal systemen, principes zeg maar, om geleidelijk je rugzakgewicht naar beneden te krijgen. Eigenlijk komt het er op neer dat je bewuster moet kijken naar het gewicht van de zaken die je meesleurt.

De fout die veel mensen dan maken is de symbolische tandenborstelstok afzagen. Alweer een gram gewonnen. Dat is fijn, maar weinig zinvol, als je nog steeds een tent van 6 kg en een luchtmatras van 2 kg meesleurt.

Beginnen met de zware zaken is dus de boodschap. En de zware zaken zijn je rugzak, je tent, je matras en je slaapzak.

The Big Three

En zo komen we bij de Big Three. De grote drie. Of vier. Het is maar hoe je het bekijkt… The Big Three zijn rugzak, onderdak, en slaapsysteem. Slaapsysteem zeg je? Welja, daarmee bedoelen ze zowel je matje als je slaapzak. Eigenlijk alles wat je nodig hebt om te slapen. Want het hoeft niet persé een matje en een slaapzak te zijn. Onderdak is gewoon je tent, maar het kan best ook je tarp (zeildoek) zijn. De Engelse term voor onderdak is “shelter”.

The Big Three zijn dus backpack, shelter en sleeping system.

En we gaan ervan uit van 3 seizoenen gebruik. Wintertrekking zal dus meer wegen.

En het Big Three Principe is er om te zorgen dat je ieder van deze drie items onder de 3 pond (1.3 kg) krijgt, zodat ze samen niet meer dan 9 pond (4 kg) wegen.

Op die manier wegen de zwaarste spullen dus maximum 4 kg, en heb je nog 5 kg voor je andere spullen, zodat je netjes aan de 9 kg of minder komt van de lichtgewicht hiker.

Nu lijkt dit misschien moeilijk maar als we even naar een redelijk gewoon voorbeeldje kijken, merk je dat het wel degelijk mogelijk is:

– rugzak: 1 kg (met een kleiner volume geraak je zelfs nog lager)
– slaapzak: 1 kg (lichte zomerslaapzak van 5°C)
– matje: 400 g (de klassieker Therm-a-Rest Z-Ridge bijvoorbeeld)
– tent: 1.6 kg (ok – hier moet je al specifiek gaan shoppen)

En weegt je tent een kilo “te veel”, dan zit je nog altijd onder de 5 kg, wat een pak minder zal zijn dan de typische 20+ kilo rugzakken uit het verleden.

Een alternatief voor de tent is anders de tarp, het zeil, dat je opspant tussen twee bomen, of met behulp van je wandelstokken. Een tarp, zelfs een relatief goedkope, weegt maar 500 g. Duurdere wegen nog veel minder. Op die manier blijf je zelfs onder de 3 kg.

Wees vooral niet bang van een tarp. Het feit dat je niet volledig afgesloten bent van de buitenwereld is net een pluspunt: je zal geen condens hebben. Maar kom, dit is voor een ander artikel.

Het lichtgewicht principe

Zodra je Big Three onder controle zijn kan je kijken naar de rest. Hiervoor moet je een aantal principes handhaven.

Stap 1: wegen. je moet werkelijk alles wegen met zo’n kleine nauwkeurige digitale weegschaal. Noteren in een spreadsheet. Ieder item. Er is geen ontsnappen aan.

Stap 2: the Big Three. Maar dat hebben we net gedaan.

Stap 3: multifunctioneel. Hier wordt het moeilijker, maar je zoekt zaken die je voor meerdere doeleinden kunt gebruiken. Wandelstokken worden tentstokken. Bandana wordt handdoek en muts. Je donsjas doe je ’s nachts ook aan zodat je een lichtere slaapzak kunt nemen. Etc.

Stap 4: Niet-essentiële zaken: we nemen te vaak en te graag niet essentiële zaken mee. Bekijk je rugzak kritisch en met een open geest. Wat heb je echt nodig. Wat heb je de vorige keer niet gebruikt? Let wel, je neemt geen risico. Dus zaken als EHBO en warme kleren heb je nog steeds nodig, maar 10 paar onderbroeken en 5 paar kousen misschien net niet. Niet essentiële zaken zijn vaak luxezaken, of zaken waarvan makkelijk een lichtere variant te vinden is.

Voila, en dit zijn de elementaire principes van lichtgewicht trekking. Het is niet meer dan een leidraad, maar het zet je aan het denken. En dit is net de bedoeling. Herbekijk je principes, je rugzak, de zaken die je meeneemt. Heb je die werkelijk nodig? Kan je zonder? Kan het lichter? Je knieën vinden van wel!

P.S. De volgende keer geven we je concrete tips. Vandaag gaat het vooral over tot nieuwe inzichten komen.